Meestal denk je niet na over hoe je ademt. Het gebeurt automatisch totdat er iets verandert: je moet ineens meer praten dan anders, je bent moe of gespannen of je bent in een ruimte met slechte akoestiek. Het voelt alsof je keel dichtgeknepen wordt, je krijgt druk op je borst, je stem wordt hees of je komt niet meer lekker uit je woorden.
Je adempatroon tijdens het praten wordt een spreekademing genoemd. Bij een verkeerde spreekademing worden de adem en de stem niet goed op elkaar afgestemd. Je manier van ademen is dus de basis voor ontspannen spreken.
Voor mijn werk zat ik in het verleden heel veel in overleg. Het vele praten, in combinatie met (verborgen) chronische hyperventilatie was een recept voor benauwdheid, borstademen en spanning in mijn middenrif en borst. Toen ik mijn adem ging hertrainen volgens Conscious Breathing en de Buteyko Methode werd dat al veel beter. Maar voor het ontspannen van mijn spreekademing heb ik ook veel gehad aan de praktische informatie, tips en oefeningen uit het boek Adembenemend van Miriam Helsper, Yolande Kylstra.
Dit zijn mijn belangrijkste inzichten:
Een gespannen keel
In de ideale situatie is onze uitademing ontspannen en komt daarna de inademing vanzelf. Spreken doen we eigenlijk altijd op onze uitademing. Als onze luchtpijp bij de stembanden voldoende ruimte heeft, is de inademing nauwelijks hoorbaar. Op het moment dat je veel spanning in je keel hebt, knijp je de luchtpijp daarmee een beetje af. Inademen gaat niet meer ontspannen en dat kost een hoop energie. Als je vanuit die spanning gaat spreken, komt er druk op je keel en stembanden. Hierdoor wordt je stem dun en om jezelf verstaanbaar te houden, pers je nog harder op je keel. Hierdoor kun je buiten adem raken, gejaagd gaan spreken, in ademnood komen, last van hyperventilatie krijgen, een onzekere stem krijgen etc.
Een gespannen houding
Let gedurende de dag eens op je houding. De meeste mensen nemen onbewust een actieve houding aan als ze wat willen zeggen of al aan het spreken zijn. In een gesprek, tijdens vergaderingen of presentaties strekken ze hun hoofd en schouders naar voren, soms zelfs hun hele bovenlichaam. Een voorovergebogen houding zorgt ervoor dat je met je secundaire ademspieren gaat ademen, in plaats van met je primaire. Vanuit je borst, je keel en je nek dus, in plaats van vanuit je middenrif. Dit zorgt voor spanning in die gebieden. Met name de spanning in je keel kan zorgen voor ademproblemen tijdens het spreken. De beste houding voor een ontspannen ademhaling tijdens het praten is een rechte houding waarin je buik, middenrif en keel vrij zijn.
Snel praten en ademteugen nemen
Je praat dus op een uitademing. Als je te veel woorden in een uitademing probeert te proppen, ga je onregelmatig ademen en komt er druk op je keel. Als je verkeerd ademt terwijl je spreekt ‘raak je achter de adem’. Je praat langer dan dat er lucht voor is. Meestal volgt daarna een gespannen en hoorbare manier van inademen om weer voldoende lucht te krijgen. Vaak is dit een grote ademteug, die je door je mond neemt. Hierdoor adem je dus onnodig veel lucht in.
Als je rustig bent als je praat, dan adem je langer uit dan in. Bouw dus spreekpauzes in na belangrijke gedeelte, tussen gedeelten en na leestekens. Behalve dat je je luisteraars zo de tijd geeft om informatie te begrijpen, helpt het je om meer ontspannen te praten en rustig door je neus in te ademen voor je weer spreekt. Zorg er wel voor dat de pauzes lang genoeg zijn, en weest niet te bang voor stiltes.
Dus nog even samenvattend 3 tips
- Zit mooi rechtop en geef je buik, middenrif en keel de ruimte om te ontspannen.
- Spreek zoals je leest, en gebruik met punten en komma’s als spreekpauze.
- Vermijd grote ademteugen voor je begin te praten. Adem eerst rustig in door je neus, neem de tijd en begin dan rustig te praten.
En een bonustip:
Spreek eens wat vaker een voice message in bij iemand, via Whatsapp of Instagram, en luister je eigen berichten terug. Dit geeft je veel informatie over hoe je ademt tijdens het praten. Zo herkende ik de grote ademteugen meteen bij mezelf, en bleek ik tijdens het praten heel vaak mijn keel te schrapen.
Luister de podcastaflevering met mede-auteur en logopediste Yolande Kylstra
Omdat ik zo enthousiast ben over het boek Adembenemend vroeg ik mede-auteur, logopediste, stem- ontspannings- en ademtherepaut Yolande Kylstra om hierover te vertellen in mijn podcast.
Yolande vertelt o.a. waarom ontspannen praten begint bij je voeten, wat de functie is van interpunctie in je spreekzinnen, waarom je beter door je neus kan ademen en nooit je keel moet schrapen.
Veel luisterplezier!
Training Adem in Balans
Ademen zou vanzelf goed moeten gaan. Daar wil je helemaal niet over na hoeven denken!
In de Training Adem in Balans werk je in 10 weken stap voor stap naar een gezonder adempatroon. Je krijgt hiervoor alles aangereikt wat je nodig hebt: kennis en informatie, oefeningen en tools!